Czy suwerenność technologiczna Europy jest możliwa?

Mimo że z oprogramowania open source korzysta już ponad 90 proc. firm w Europie, administracje rządów wielu krajów nadal nie zauważają jego potencjału. Powolny rozwój w tym obszarze stoi w kontraście do opinii ekspertów – co trzeci z nich uważa, że to właśnie sektor publiczny najbardziej skorzystałby na inwestowaniu w otwarte rozwiązania^[1]. Podstawą takiej opinii są nie tylko kwestie ekonomiczne, lecz także geopolityka – rozwój open source to jeden z kluczowych sposobów na budowanie technologicznej suwerenności państwa lub regionu. Czy Europa jest w stanie wejść na nowy poziom dojrzałości technologicznej i dołączyć do globalnych liderów?

Inwestycje w open source sposobem na wzrost innowacyjności

Największy wpływ na zapoczątkowanie ery informacyjnej i jej błyskawiczny rozwój miały zachodnie technologie. Kraje, które chciały się rozwijać pod kątem technologicznym, musiały korzystać z własności intelektualnej innych państw. W niektórych przypadkach sytuacja ta była silnym motywatorem do budowy niezależności technologicznej, zwłaszcza w kontekście technologii strategicznych. Przykładem są Chiny – państwo, w którym duże wsparcie uzyskały takie inicjatywy open source OS China i Gitee.com. Społeczności skupione wokół tych projektów często pracują nad rozwiązaniami przeznaczonymi wyłącznie na rynek chiński^[2].

Inwestowanie w otwarte rozwiązania przekłada się bezpośrednio na wzrost innowacyjności poszczególnych rynków i jest krokiem na drodze do ich technologicznej suwerenności. Jak na tle świata wypada Europa? Global Innovation Index Report 2023 pokazuje, że jeszcze wiele jest do zrobienia. W zestawieniu top 100 najlepszych klastrów naukowo-technicznych na świecie znalazło się jedynie 15 z Unii Europejskiej – 9 z Niemiec, 3 z Francji i 3 z Wielkiej Brytanii^[3]. Jak podkreśla Dariusz Świąder, prezes Linux Polska, sukces technologiczny i budowanie pozycji globalnego lidera innowacyjności w dużej mierze zależą od wsparcia rządowego w rozwój open source.

– Lokalna innowacyjność jest napędzana między innymi przez inicjatywy open source. Raporty pokazują, że transformacja cyfrowa jest najbardziej zaawansowana w tych krajach, w których administracja rządowa aktywnie wspiera rozwój otwartych rozwiązań. Kilka instytucji unijnych i państw członkowskich podjęło już pierwsze działania, ale niestety nadal wiele europejskich rządów zupełnie nie jest przekonana do inwestowania w rozwój open source. Sceptyczne podejście może zaskakiwać w kontekście oczywistych korzyści finansowych, gospodarczych, a także politycznych – rozwój open source jest przecież szansą na uniezależnienie się od zewnętrznej własności intelektualnej – dodaje Dariusz Świąder, prezes Linux Polska.

Open source a rozwój technologiczny Europy

Według wyliczeń Komisji Europejskiej w 2018 roku przedsiębiorstwa z siedzibą w UE zainwestowały w rozwój open source 1 miliard euro, co przełożyło się na wpływy do europejskiej gospodarki rzędu 65-95 miliardów euro. Szacunki pokazują, że w skali roku 10-procentowy wzrost wkładów na oprogramowanie open source wygenerowałby dodatkowe 0,4–0,6% PKB, a także przyczyniłby się do powstania ponad 600 nowych start-upów z branży ICT. Jak jednak wskazuje Dariusz Świąder, prezes Linux Polska, poza korzyściami gospodarczymi warto również zwrócić uwagę na to, że open source odgrywa kluczową rolę w kształtowaniu suwerenności cyfrowej Europy.

– Zaledwie 37 proc. europejskich organizacji z sektora publicznego przyznaje, że zauważa wzrost wartości w związku z wykorzystaniem oprogramowania open source. Co ciekawe, w przypadku sektora prywatnego odsetek ten wyniósł 59 proc. Jednocześnie aż 48 proc. ekspertów uważa, że dalsze inwestycje w open source powinny skupiać się na wdrożeniu otwartych rozwiązań właśnie w administracji rządowej^[4]. Co jest przeszkodą na drodze do osiągnięcia tego celu? Z jednej strony kwestie prawne, z drugiej zaś – brak świadomości na temat korzyści wynikających z inwestowania w open source. Rozwój ekonomiczny i możliwość ograniczenia wydatków to jedno. Po drugiej stronie mamy szansę na uniezależnienie się od zewnętrznych dostawców, co przybliżyłoby Europę do osiągnięcia autonomii cyfrowej – mówi Dariusz Świąder, prezes Linux Polska.

Co można zrobić na drodze do niezależności?

Mimo że obok Stanów Zjednoczonych to właśnie Europa przyczyniła się w największym stopniu do rozwoju open source, w XXI wieku jej globalna rola nieco zmalała. Czy istnieje szansa na odbudowanie dawnej pozycji technologicznej naszego kontynentu? Dariusz Świąder, prezes Linux Polska, uważa, że tak, ale w realizację tego procesu muszą być zaangażowani wszyscy – od instytucji publicznych, przez sektor prywatny, aż po społeczności projektowe open source.

– Mimo że polityczna debata na temat wpływu open source na suwerenność technologiczną Europy trwa już jakiś czas, nadal postępy w tym temacie są zbyt powolne. Istnieje jednak wiele sposobów, by to zmienić. W przypadku sektora publicznego konieczne jest rozwijanie świadomości korzyści wynikających z inwestowania open source, a także opracowanie prostej i przejrzystej strategii korzystania z otwartych rozwiązań, współpracy ze społecznościami projektowymi oraz finansowania nowych projektów. Tym zadaniem mogłyby się zająć rządowe i europejskie OSPO (Open Source Program Office). Przykłady z niektórych europejskich krajów pokazały, że jest to duży krok w kierunku rozwoju cyfrowego i zapewnienia bezpieczeństwa. Musimy pamiętać, że ochrona europejskiej suwerenności technologicznej jest w interesie każdego z nas i tylko wspólnym wysiłkiem jesteśmy w stanie osiągnąć ten cel – podsumowuje Dariusz Świąder, prezes Linux Polska.

^[1] The Linux Foundation, World of Open Source, Europe Spotlight 2023

^[2] Blind, K.; Böhm, M., Grzegorzewska, P., Katz, A., Muto, S., Pätsch, S., Schubert, T. (2021), The impact of Open Source Software and Hardware on technological independence, competitiveness and innovation in the EU economy, Final Study Report

^[3] World Intellectual Property Organization (WIPO) (2023), Global Innovation Index 2023: Innovation in the face of uncertainty

^[4] The Linux Foundation, World of Open Source, Europe Spotlight 2023